Bệnh gỉ sắt là một trong những bệnh hại phổ biến và đặc biệt nghiêm trọng ảnh hưởng đến chất lượng và năng suất của cây cà phê.
Để có thể tìm ra các biện pháp kỹ thuật và khắc phục được tình trạng gỉ sắt trên cây cà phê, chúng ta cùng tìm hiểu nguyên nhân hình thành và tác hại của bệnh gỉ sắt đối với cây cà phê ngay bây giờ nhé.
Triệu chứng và tác hại của bệnh gỉ sắt
Bệnh gây hại chủ yếu trên lá.Triệu chứng điển hình của bệnh là mặt dưới lá xuất hiện những đốm bệnh tròn, lúc đầu nhỏ, về sau lớn dần, đường kính trung bình 2-3 mm, trên mặt vết bệnh phủ một lớp bột phấn màu vàng da cam, đó là các bào tử nấm bệnh. Trên một lá có nhiều đốm bệnh, một số đốm liên kết nhau tạo thành đốm bệnh lớn. Lá bị biến vàng, rụng hàng loạt, cành khô, cây sinh trưởng kém, giảm năng suất. Hiện nay có giống cà phê Catimor có khả năng kháng bệnh cao.
Bệnh gỉ sắt thường xuất hiện chủ yếu trên cây cà phê chè. Bệnh xuất hiện chủ yếu trên lá, tiếp đến là trên thân, quả. Cây nhiễm bệnh sẽ bị rụng lá dẫn đến kiệt sức trên cây, cây héo úa và không thể đậu quả dẫn tới năng suất và sản lượng kém. Khi cây bị bệnh gỉ sắt nặng sẽ chết.
Bệnh gỉ sắt xuất hiện từ rất sớm và có tác hại nghiệm trọng đến sự sinh trưởng và phát triển của cây cà phê. Vào năm 1940 -1945 hàn ngàn ha cà phê chè phải phá hủy vì nhiệm bệnh gỉ sắt, cây cà phê vối cũng không còn khả năng kháng bệnh đối với loại bệnh nghiệm trong này, tỉ lệ cây bệnh có thể chiếm tới 50% số cây, có khi lên đến 70- 85% số cây trong vườn.
Nguyên nhân và sự phát sinh của bệnh gỉ sắt
Bệnh gỉ sắt do nấm Hemileia vastatrix B & Br chuyên ký sinh trên cây cà phê gây ra. Hiện nay có tới 32 chủng sinh lý của nấm H. Vastatrix B& Br có thể ảnh hưởng đến cây cà phê.
Nhiệt độ và lượng mưa là hai yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến sự hình thành và phát triển của bệnh gỉ sắt. Các bào tử nấm thường nảy mầm ở nhiệt độ 22 độ C khi được cung cấp đủ nước.
Bệnh gỉ sắt thường có thời gian phát sinh khác nhau ở các vùng miền.
Tại Điện Biện thời điểm phát sinh bệnh là vào tháng 9-11 và nặng nhất vào tháng 3- 4. Khi nhiệt độ mùa thu có khả năng khiến bệnh lây lan nhiều hơn, đến mùa xuân thì bệnh ở thời kì nặng nhất.
Tại Tây Nguyên, thời điểm bệnh gỉ sắt phát sinh là vào đầu mùa mưa ( khoảng tháng 4 – 5) và phát triển mạnh vào tháng 7 – 9, nhất là trong giai đoạn thu hoạch quả. Trong thời kỳ này, cây cà phê chè có khả năng nhiễm bệnh lên tới 100% và tỷ lệ lá có bệnh là 90%. Đối với cây cà phê vối tùy vào loại giống có kháng bệnh hay không mà tỷ lệ lá nhiễm bệnh sẽ thay đổi.
Trong mùa khô bệnh hầu như không phát triển mà chỉ là những đốm nâu ở trên lá. Tuy nhiên đây chính là nơi ký sinh của bào tử nấm gây bệnh gỉ sắt và chỉ chờ đến mùa mưa năm sau để phát triển. Đây là nguyên nhân chính khiến bệnh gỉ sắt không thể trị dứt điểm hoàn toàn.
Biện pháp phòng trừ
Hiện nay để có thể điều trị bệnh gỉ sắt trên cây cà phê chúng ta có thể áp dụng các biện pháp sau đây:
Biện pháp vật lý
- Bón phân đầy đủ và cân đối, tạo hình thông thoáng, tỉa cành hợp lý giúp cây sinh trưởng tốt.
- Dùng giống cà phê chè kháng bệnh như: Catimor F6. Đối với cà phê vối nên sử dụng các dòng vô tính để trồng, ghép cải tạo.
- Ghép chồi: Nên sử dụng ghép cải tạo bằng chồi của các dòng vô tính TR4, TR9, TR11 để thay thế các cây bị nhiễm bệnh rỉ sắt trên vườn sử dụng giống kháng bệnh được Viện EaKmat nghiên cứu và chọn lọc ra giống cà phê chè Catimor với khả năng chống chịu hoàn toàn với bệnh gỉ sắt.
Biện pháp hóa học
Là một trong những chọn lựa hàng đầu của bà con nông dân vì có thể điều trị ngay tức thì và không ảnh hưởng quá nhiều đến năng suất cây trồng.
- Bạn nên phòng bệnh gỉ sắt bằng cách phun vào đầu mùa mưa dung dịch Booc- đô hoặc các thuốc gốc đồng như Coc 85, Fuguran, Champion hoặc đồng đỏ để tăng sức đề kháng cho cây.
- Các loại thuốc hóa học có khả năng trị bệnh gỉ sắt được khuyến cáo nên dùng như Viben-C 50BTN, Tilt Super 300EC, Anvil 5SC, Dizeb-Mb45 80 WP, … Bạn nên phun thuốc ngay khi phát hiện ra dấu hiệu của bệnh. Đảm bảo lượng thuốc đầy đủ và nên phun ngay dưới bề mặt lá để ngăn chặn sự phát triển của các bào tử.
- Trong quá trình chăm sóc bạn cần chú ý tạo điều kiện thông thoáng cho vườn cây, bón phân và làm đất hợp lí để cây được sinh trưởng và phát triển tốt nhất.
Theo Eakmat
