Cách phòng trừ sâu đục thân thên cây cà phê

Sâu đục thân là loại sâu bệnh gây thiệt hại lớn cho tất cả các loại cây trồng, đặt biệt là với cây cà phê thì càng nguy hiểm bởi cây cà phê có thời gian nuôi trái dài từ 9 – 10 tháng.Nếu bị sâu đục thân thì dẫn tới cacnhf cây sẽ bị gãy và chết gây giảm năng suất nghiêm trọng trong nhiều vụ mùa.

Vậy chúng ta phải làm như thế nào để phòng chống sâu đục thân ? Sau đây chúng ta sẽ bắt đầu tìm hiểu nhé:

Đầu tiên tôi xin giới thiệu 1 chút về sâu đục thân. Chúng thường có 3 loại là:

• Sâu đục thân mình trắng
• Sâu đục thân mình hồng
• Sâu đục thân mình đỏ

Tuy nhiên chúng chỉ được chia làm 2 nhóm sâu đục thân:

• Ấu trùng sâu đục thân mình trắng (Xylotrechus quadripes Chevrolat) thuộc họ xén tóc (Cerambycidae), bộ cánh cứng (Coleoptera)
• Sâu đục thân mình hồng (Zeuzera coffeara) và Sâu đục thân mình đỏ (Zeuze coffea Nietner)

Đặc điểm hình thái

Sâu đục thân mình trắng: Là một trong những loài sâu hại chủ yếu trên cây cà phê nó dài 17-18mm, to 5-7mm, chúng thường xuất hiện chủ yếu ở những vùng có nhiệt độ cao và ánh sáng nhiều.

Con trưởng thành sau khi vũ hoá nằm trong thân cây 2 – 5 ngày chờ nhiệt độ ấm áp chui ra hoạt động. Con cái sau khi giao phối đẻ trứng vào thời gian 3 – 4 giờ chiều, trứng được đẻ vào đoạn cành hoặc thân có vết nứt, và rải rác mỗi nơi từ 5 – 9 quả, trung bình 1 con cái đẻ từ 85 – 87 trứng. Sâu non nở ra được 1-2 ngày đục vào vỏ quả, sâu tuổi 1, tuổi 2, tuổi 3 đục sâu vào thân cây và cành, đến tuổi 5, tuổi 6 sâu đục 1 khoảng rộng trong phần gỗ của cây và hoá nhộng tại đó. – Nhộng trần màu vàng. Bước tiến hóa tiếp thep theo là nhộng biến thành bọ Cánh cứng màu xanh đen có các vạch vành hình chữ nhân trên nền đen, có râu đầu thẳng và có nhiều đốt.  trên mảnh lưng ngực có hình chữ U nằm úp màu vàng.Lưng ngực màu vàng xám.Con cái lớn hơn con đực.
Sâu đục thân mình trắng có vòng đời trong mùa đông là 200 đến 211 ngày còn nếu sống trong thời tiết mùa hè thì thời gian sinh trưởng của sâu được rút ngắn lại chỉ từ 126 đến 176 ngày. Loài sâu đục thân này thường xuất hiện quanh năm nhưng cực kỳ ưa thích với nhiệt độ cao và ánh sáng nhiều nên thường phát sinh mạnh vào tháng 3 – 4 hoặc tháng 9 – 10.

Sâu đục thân mình hồng (Zeuzera coffeara) và Sâu đục thân mình đỏ (Zeuze coffea Nietner): Trưởng thành là loài bướm trắng với nhiều chấm nhỏ màu xanh biếc hoặc màu xanh đen, thân dài 20-30mm, màu đỏ và được phủ bằng lớp lông trắng. Sâu non đẫy sức dài 30-50mm màu hồng. Nhộng dài 15-34mm. Sâu gây hại quanh năm, Nhưng sâu thường tập trung gây hại nặng vào tháng 1-2 và tháng 4-5,đầu mùa mưa.

Đặc điểm gây hại của sâu đục thân

• Sâu trưởng thành(mình trắng) đẻ trứng vào vết nứt của vỏ thân rải rác hoặc thành từng cụm. Sau khi nở, sâu non đục vào gỗ, rồi đục ngoằn nghèo quanh vòng cây, tiện ngang các mạch gỗ,vào giữa thân và đục dọc theo thân cây. Sâu đục tới đâu, đùn phân và mạt cưa bịt kín đến đó. Khi sắp chuyển thành nhộng, sâu đục ra phía gần vỏ, cho tới khi vỏ sắp thủng thì dừng lại. Sâu lột nhộng ở gần vỏ.
• Chẻ dọc thân cây thấy có đường rãnh sâu đục, phát hiện có sâu non màu trắng ngà, không có chân, toàn thân gồm nhiều đốt.
• Khi bị sâu non tấn công thì bên ngoài vết sâu đục thường có xuất hiện mùn cưa và phân của sâu. Đến khi chuẩn bị hóa nhộng sâu sẽ di chuyển dần ra phía vỏ và đục rỗng phần gỗ tại đây để tạo chỗ hóa nhộng.
• Sâu đục thân mình hồng: Bướm cái đẻ trứng vào vỏ cây, sâu non đục vào giữa thân cây và đùn mạt gỗ ra ngoài. Cây bị hại dễ bị gãy ngang.
  Sâu thường phá hại thân, hoặc cành cấp 1, cấp 2. Sâu có thể phá hại từ cây này sang cây khác,hoặc cành này sang cành khác, gây ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của cây thậm chí gây chết cây. Suốt vòng đời của sâu đục vào thân và sống bên trong đó, đến khi trưởng thành bay ra ngoài tìm những nơi cành lá xanh tốt xum xuê để đẻ trứng, trứng được đẻ thành từng ổ ở vỏ cây.
• Sâu đục thân mình đỏ: Bướm cái đẻ trứng thành ổ ở chồi non hay nụ của cành Cà phê, mỗi con có thể đẻ 400 – 2000 quả trứng. Sau khi đẻ 14 – 16 ngày trứng nở thành sâu non. Sâu non rất nhỏ nhưng hoạt động nhanh nhẹn, đục vào cành tăm hay đốt non, ở tuổi 3 đục vào gốc cành, thường phá hại ở cành cấp 1, cấp 2. Sâu non có 6 tuổi, mỗi tuổi 1 lần lột xác, mỗi lần lột xác là một lần di chuyển chỗ ở, do đó sâu có thể phá hại rất nhiều cành Cà phê, sâu đục cành đùn phân ra ngoài nên rất dễ phát hiện. Sâu non khi đẫy sức thì hoá nhộng trong cây, thời gian hoá nhộng 30 – 50 ngày.

Tác hại của sâu đục thân với cây trồng

Cây cà phê bị sâu đục thân mình trắng tấn công thường bị vàng ngọn, cây héo rũ do lớp tượng tầng và mạch gỗ bên trong đã bị phá hủy nên các chất dinh dưỡng từ bộ rễ không thể đưa lên cho cây làm cho cây héo khô đi, quả bị hại héo chín ép nên lép.

Các cành ở dưới vị trí bị sâu đục vẫn có thể xanh tốt và mọc thêm ra nhiều chồi thân do phía trên ngọn đã bị sâu phá hỏng.

Trên thân cây bị sâu hại thường xuất hiện những đường lằn nổi lên theo đường di chuyển của sâu bên trong thân cây, vỏ cây bị nứt nẻ và xuất hiện những lỗ đục có đường kính từ 2 đến 3 mm. Cây dễ bị gãy đổ tại vị trí bị sâu đục và làm kén.

Biện pháp phòng trừ

Biện pháp sinh học

• Cần trồng cây che bóng cho vườn cà phê để giảm thưởng cường độ ánh sáng và nhiệt độ quá cao tại vườn.
• Cần có biện pháp tỉa cành, tạo tán hợp lý để thân cây được bao phủ bởi lá từ trên xuống dưới, tránh ánh sáng trực tiếp chiếu quá nhiều vào thân cây.
• Bón phân đầy đủ, tưới nước hợp lý để tăng sức để kháng cho cây.
• Bảo vệ các loại thiên địch như loài ong Apenesia sahyadrica Azevedo & Waichert  là  thiên địch của loài sâu đục thân mình trắng.
• Khi phát hiện những cây cà phê bị sâu đục thân mình trắng tấn công bà con cần cưa bỏ đoạn cành có sâu. Dùng dao chẻ đôi thân cây hoặc cành để bắt sâu và tiêu diệt sâu non. Đem cành tiêu hủy ra khỏi vườn để tránh trứng còn ẩn nấp lại các kẽ của cây.
• Vào thời điểm đầu mùa mưa bà con có thể sử dụng bẫy đèn để thu hút sâu trưởng thành vào ban đêm bởi chúng thường bị thu hút ở ánh sáng. Nên áp dụng vào đầu mùa mưa vì chúng thường ghép đôi và sinh sản trong thời điểm này.

Biện pháp hóa học

• – Nên dùng các loại thuốc có tính lưu dẫn hoặc xông hơi như: Mappy 48EC, Basudin 50ND, Marshal 200SC, Pegasus 500SC,….
  – Nibas ( Fenobucarb 50%) sử dụng ở nồng độ 0,30% – 0,35%(30 – 35ml thuốc + 10 lít nước)
  – Bini 58 ( Dimethoate 40%) sử dụng ở nồng độ 0,25% – 0,35%(25 – 35ml thuốc + 10 lít nước)
• Nếu bệnh hại nghiêm trọng bà con có thể sử dụng một số thuốc bảo vệ thực vật cos chứa các hoạt chất như:
  – Hoạt chất Diazinon (Diazol 10G, liều lượng 15g/gốc; Diazan 50EC, liều lượng 2,5 lít/ha); – Hoạt chất Chlorpyrifos Ethyl + Cypermethrin (Tungcydan 55EC, liều lượng 1,0 lít/ha)…. Liều lượng phun cần khoảng 800 lít/ha.
• Bà con nên tiến hành phun thành nhiều đợt để có thể diệt trừ sâu non ngay từ khi chúng mới nở để chúng không tấn công vào trong thân cây. Khi phun thuốc cần chú ý phun đều toàn bộ thân cây. Đặc biệt là những vị trí thân cành trống trải có các vết nứt thân để ngăn không cho sâu trưởng thành đẻ trứng. Nên phun vào sáng sớm hoặc chiều mát để tăng hiệu quả của thuốc BVTV.

Theo Eakmat