Virus Zika đang là mối lo lắng của các chị em phụ nữ đang mang thai. Đặc biệt tại Việt Nam đã có những ca nhiễm virus Zika đầu tiên và chưa có dấu hiệu kiểm soát được bệnh.
Đo vòng đầu của trẻ teo não bẩm sinh do virus Zika gây ra. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) đã xác nhận virus Zika gây nên chứng bệnh teo não bẩm sinh cho trẻ nhỏ, một bệnh rất nguy hiểm.
Bệnh teo não bẩm sinh do virus Zika
Virus Zika (ZIKV) được tìm thấy lần đầu tiên vào năm 1947 tại khu rừng cùng tên ở Uganda bởi nhà khoa học Julius Lutwama.
Zika là loại virut RNA (arbovirus) thuộc chi Flavivirus, họ Flaviviridae, được lây truyền chủ yếu qua vết cắn của muỗi Aedes bị nhiễm.
Virut Zika không gây tử vong, nhưng lại có tác hại nguy hiểm tới bà bầu và thai nhi. Người mẹ mang thai nhiễm Zik thì đứa bé sinh ra dễ bị tật đầu nhỏ, não bộ phát triển không bình thường.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới, teo não bẩm sinh là dị tật teo nhỏ não có đặc trưng bởi phần đầu nhỏ bất thường do não phát triển lệch lạc hoặc ngừng phát triển. Biểu hiện bệnh có thể xuất hiện ở thai nhi khi vẫn còn trong bụng mẹ hoặc sau khi trẻ ra đời được vài năm. Trẻ mắc phải hội chứng này não bộ sẽ phát triển không bình thường và kết quả là trẻ khi sinh ra có đầu nhỏ bất thường. Dị tật này đến nay được Tổ chức Y tế Thế giới đánh giá là không thể chữa được. Hiện tại vẫn chưa có vaccine phòng chống virus Zika cũng như thuốc đặc trị bệnh teo não.
Ca bệnh teo não bẩm sinh đầu tiên tại Việt Nam được phát hiện
Ngày 14/10/2016, hệ thống giám sát bệnh truyền nhiễm của Bộ Y tế đã ghi nhận trường hợp đầu tiên mắc teo nãm bẩm sinh là bé gái 4 tháng tuổi ở huyện Krông Buk, tỉnh Đăk Lăk. Như vậy đây là mắc teo não bẩm sinh đầu tiên tại Việt Nam do virus Zika gây ra. Và mức cảnh báo dịch bệnh do virus Zika đã được Bộ Y tế đẩy lên cấp 3.
Tại khu vực Đông Nam Á, Việt Nam là quốc gia thứ 2 trong khi vực ghi nhận có trường hợp trẻ sinh ra bị teo não bẩm sinh do virus Zika. Trước đó tại Thái Lan cũng đã ghi nhận 2 trường hợp trẻ sơ sinh nước này bị đầu nhỏ liên quan đến virus Zika. Hiện tại Việt Nam người mắc virus Zika đang có chiều hướng gia tăng.
Con số đáng lưu ý về virus Zika – nguyên nhân gây teo não bẩm sinh
Trước năm 2015, những đợt dịch virus Zika xảy ra ở châu Phi, Đông Nam Á, và các đảo trên Thái Bình Dương. Tháng 5 năm 2015, tổ chức Y Tế Hoa Kỳ Pan đã cảnh báo vùng nhiễm virus Zika đầu tiên ở Brazil. Cho đến hiện tại đại dịch đang xảy ra ở nhiều quốc gia và còn tiếp tục phát tán, khó dự đoán khả năng phát tán trong tương lai.
Brazil là quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất từ dịch bệnh này. Tính đến tháng 2/2016 tại Brazil có khoảng 1,5 triệu người nhiễm loại vi rút này. Hầu hết các trường hợp bị nhiễm đều ít thể hiện triệu chứng đã mắc bệnh. Phụ nữ mang thai là nhóm có nguy cơ cao nhất bị nhiễm bệnh và sinh ra những đứa trẻ mắc chứng đầu nhỏ. Bộ y tế Brazil cho biết từ tháng 10-2015 đến tháng 2-2016, nước này đã có 462 ca dị tật đầu nhỏ ở trẻ sơ sinh, tăng 150 ca so với trước đó. Ngoài ra, có đến 3.852 trường hợp đang nằm trong diện nghi vấn mắc dị tật chết người này.
Theo số liệu từ Bộ Y tế Tây Ban Nha, nước này đã phát hiện 190 trường hợp nhiễm virus Zika. Trong số đó, 189 trường hợp nhiễm bệnh ở nước ngoài và một trường hợp lây truyền qua đường tình dục.
Theo một dự báo được đăng tải trên tạp chí khoa học Nature Microbiology, sẽ có khoảng 93,4 triệu người trên thế giới mắc virus Zika, trong đó có 1,65 triệu phụ nữ mang thai.
Teo não bẩm sinh gây hậu quả gì?
Dị tật teo nhỏ não có đặc trưng bởi phần đầu nhỏ bất thường do não phát triển lệch lạc hoặc ngừng phát triển. Biểu hiện bệnh có thể xuất hiện ở thai nhi khi vẫn còn trong bụng mẹ hoặc sau khi trẻ ra đời được vài năm. Trẻ nhỏ mắc phải hội chứng này, não bộ sẽ phát triển không bình thường và kết quả là trẻ khi sinh ra có đầu nhỏ bất thường.
Dấu hiệu nhiễm virus Zika
Người bệnh nhiễm virut Zika có các dấu hiệu đặc trưng như sốt, phát ban trên da, viêm kết mạc, đau khớp, đau cơ, mệt mỏi và đau đầu.
Dấu hiệu này gần giống với bệnh sốt xuất huyết, có thể phân biệt như sau: So với sốt xuất huyết thì bệnh do virus Zika nhẹ hơn, 80% không có biểu hiện bệnh. Biểu hiện lâm sàng của sốt xuất huyết thường nặng hơn, từ ngày thứ 2 có thể chảy máu chân răng, chảy máu cam; nặng hơn có thể chảy máu nội tạng, trụy mạch, sốc, nguy cở tử vong rất cao.
Những thai nhi sống sót sau khi sinh sẽ phải chịu các dị tật bẩm sinh do vi-rút phá hủy các mô não đã hình thành, gây tác hại nghiêm trọng tới sự phát triển não bộ và giác quan vận động của trẻ. Tệ hơn trẻ có thể tử vong nếu các chức năng quan trọng nhất để duy trì sự sống không được não điểu khiển.
Mức độ nguy hiểm của bệnh đầu nhỏ khác nhau theo từng trường hợp cụ thể. Nhiều trẻ sơ sinh ở Nam Mỹ chào đời với chứng teo não phải đối mặt với nhiều nguy cơ về sức khỏe trong suốt những năm đầu đời. Nhìn chung, nhận thức, vận động và khả năng giao tiếp nói chuyện của trẻ bị chậm phát triển. Chứng bệnh này còn gây tác hại xấu tới các bộ phận khác của cơ thể như làm biến dạng khuôn mặt, bệnh còi cọc. Tăng động, co giật và các vấn đề liêu quan đến cân bằng, phối hợp cũng là một trong những tác hại mà chứng bệnh teo não gây ra cho trẻ nhỏ.
Phòng tránh teo não bẩm sinh do virus Zika
Dị tật teo não đến nay được Tổ chức Y tế Thế giới đánh giá là không thể chữa được. Hiện tại vẫn chưa có vắc-xin phòng chống vi-rút Zika cũng như thuốc đặc trị các bệnh gây ra bởi vi-rút này. Để phòng tránh nguy cơ bị teo não bẩm sinh do virus Zika cần:
Phòng chống tốt muỗi đốt cho bản thân
Loại bỏ bọ gậy (loăng quăng): đậy kín dụng cụ chứa nước sinh hoạt, thả cá vào dụng cụ chứa nước lớn, thau rửa dụng cụ chứa nước vừa và nhỏ; thu dọn các vật dụng, lật úp dụng cụ không chứa nước; thay nước bình hoa/bình bông, bỏ muối hoặc dầu vào bát nước kê chân chạn.
Cách diệt muỗi, phòng tránh bệnh Zika
Phòng muỗi đốt: ngủ màn, mặc quần áo dài kể cả ban ngày, dùng kem xua muỗi, hương muỗi.
Diệt muỗi: dùng vợt bắt muỗi, xịt hóa chất diệt muỗi; tích cực phối hợp với ngành y tế trong các đợt phun hoá chất phòng, chống dịch.
Không đi tới những vùng đang có virus Zika lưu hành.
Nếu bắt buộc phải đi tới những khu vực có virus Zika thì cần phải thông báo cho bác sỹ và tuân thủ theo chỉ dẫn của bác sỹ, phòng chống muỗi đốt tốt.
Với các trường hợp chị em đang chuẩn bị mang bầu cần khám xét nghiệm khả năng mắc virus zika trước. Và khi tới khu vực có virus Zika lưu hành cần phải thông báo cho bác sỹ và tuân thủ các khuyến cáo của bác sỹ một cách chặt chẽ.
