Humic là loại axit hữu cơ có cấu tạo phức tạp bởi nhiều thành phần hóa học, màu nâu đen, chứa khoảng 50% cacbon, 40% oxy, 5% hydro, 3% nitơ còn lại là lân, lưu huỳnh và các nguyên tố khác.
Hiện nay trong thành phần nhiều loại phân bón, ngoài chất các chất hữu cơ, chất đa – trung – vi lượng còn có axit humic. Để cải thiện thành phần cơ giới – vật lý của đất như: Độ bền và khả năng giữ ẩm nhờ tăng hàm lượng chất hữu cơ, cấu trúc, màu sắc, . Cải thiện môi trường đất giúp cho sự phát triển của các nhóm vi sinh vật có ích trong đất, làm cho bộ rễ cây phát triển mạnh mẽ.
Vậy axit humic là chất gì và tác dụng cây trồng như thế nào?
– Làm tăng khả năng trao đổi cation của đất, giữ chất dinh dưỡng và tăng lực kết dính của các phần tử nhỏ trong đất giúp ngăn ngừa sự rửa trôi, tăng khả năng hấp thụ phân bón
– Tăng tính đệm cho đất cân bằng độ PH cho đất.
– Hỗ trợ các quá trình trao đổi chất và các biến đổi hóa học trong tế bào của cây trồng, sức nảy mầm của hạt giống cao hơn.
– Cung cấp nhiều loại auxin (chất kích thích sinh trưởng) cho cây.
– Do acid humic có khả năng phản ứng với một số loại thuốc bảo vệ thực vật nên làm giảm các độc tố trong đất làm cố định chúng hoặc có thể hấp thụ được những phức hợp hóa học nguy hiểm…
Mùn là chất hữu cơ phức tạp chứa nhiều axit như: axit humic, axit fulvic, axit fugavic…, gọi chung là axit mùn. Trong đó axit humic chiếm tỉ lệ nhiều nhất. Trong tự nhiên xác bã thực vật được vi sinh vật phân hủy tạo thành mùn, một nhân tố quan trọng tạo nên độ phì nhiêu của đất.
Axit humic cấu tạo chủ yếu bởi các vòng cacbon thơm có gắn các nhóm cacboxyl, quinon, methoxyl…Hoạt tính sinh học phụ thuộc vào hàm lượng của các nhóm chức và khả năng trao đổi ion của chúng.
Axit humic cùng với các axit mùn khác nếu hấp thu qua rễ có tác dụng kích thích sự phát triển rễ, tăng cường khả năng hấp thu chất dinh dưỡng tốt hơn, giúp cây trồng sinh trưởng phát triển mạnh hơn, tăng sức đề kháng của cây với sâu bệnh và tác động bên ngoài.
Nếu được hấp thu qua lá sẽ giúp cây trồng tăng cường sự quang hợp. Vì vậy axit humic được sử dụng trong các chế phẩm phân bón gốc và bón lá, kích thích sinh trưởng.
Trong các phân bón hữu cơ tự nhiên (như phân chuồng, phân xanh…) cũng tạo chất mùn và axit humic, tuy nhiên hàm lượng thấp hơn chỉ từ 30 – 50% với phân chuồng ủ hoai, và 20-30% với phân xanh…
Than bùn là loại phân hữu cơ tự nhiên chứa hàm lượng mùn và axit humic cao, trung bình 40 – 50%, axit humic 20 – 30% và nhiều chất dinh dưỡng khác. Ở nước ta đã phát hiện và thăm dò nhiều mỏ than bùn rải rác ở các tỉnh Cà Mau, Kiên Giang, Hậu Giang, Long An… với trữ lượng khoảng 500 triệu m3. Than bùn là nguồn cung cấp nguyên liệu chủ yếu để sản xuất chất hữu cơ và axit humic hiện nay.
Axit humic không tan trong nước, vì vậy muốn cây hấp thụ trực tiếp, phải chuyển hóa axit humic thành dạng muối humat tan được trong nước và giảm độ chua trước khi sử dụng cho cây trồng. Để chuyển hóa thành muối humat người ta nghiền nhỏ than bùn trộn với 2 -3% nước amoniac rồi ủ khoảng 5 – 6 giờ là phản ứng có thể xảy ra hoàn toàn.
Than bùn sau khi hoạt hóa có thể bón ngay hoặc trộn thêm phân khoáng đa, trung và vi lượng để tạo thành các loại phân hữu cơ – khoáng hoặc vi sinh vật có ích tạo thành phân hữu cơ – vi sinh. Các chế phẩm phân bón thường ghi hàm lượng axit humic, cần hiểu rằng đây là humat, tức là muối của axit humic. Tùy loại chế phẩm mà hàm lượng axit humic khác nhau.
Với tác dụng thích thích sinh trưởng và tăng sức đề kháng cho cây, lại tương đối dễ khai thác và chế biến với khối lượng lớn từ các mỏ than bùn, axit humic đang trở thành hoạt chất hữu cơ được sử dụng ngày càng phổ biến, góp phần vào quá trình phát triển nền sản xuất nông nghiệp bền vững
Theo hacheco
