Tuyến trùng truyền bệnh vi rút cho nhiều loại cây trồng đặc biệt Cà phê, Thanh long,Hồ Tiêu…, , trong đó giống Meloydogyne. sp, nội ký sinh là chủ yếu chúng thuộc Giới: Animalia. Ngành: Nematoda. Lớp:Secernentea. Bộ: Tylenchida. Họ: Heteroderidae.
Tuyến trùng là giống giun tròn, có kích thước rất nhỏ, mắt thường chúng ta không nhìn thấy được, chúng có khoảng hơn ngàn loài, được phân ra làm 3 nhóm bệnh chính:
Tuyến trùng gây bệnh huyết sưng.
Tuyến trùng gây bệnh huyết thương.
Tuyến trùng gây bệnh lở loét thối rễ.
Và trong 3 nhóm thì có 2 dòng gây hại:
Tuyến trùng nội ký sinh Meloidogyne incognita
Gây bứơu rễ, tạo tổn thương cho các loại nấm Fusarium sp, Phytopthora, Rhizoctonia sp, Pythium gây hại..
Tuyến trùng ngoại ký sinh Pratylenchus, Xiphinema
Chúng gây hại truyền bệnh vi rút cho nhiều loại cây trồng đặc biệt Cà phê, Thanh long,Hồ Tiêu…, , trong đó giống Meloydogyne. sp, nội ký sinh là chủ yếu chúng thuộc Giới: Animalia. Ngành: Nematoda. Lớp:Secernentea. Bộ: Tylenchida. Họ: Heteroderidae.
Vòng đời của Tuyến trùng được chia làm 5 giai đoạn . Trứng Tuyến trùng tuổi 1, tuổi 2, tuổi 3, tuổi 4 và trưởng thành. Tùy vào cây ký chủ và nhiệt độ mà vòng đời của TT kéo dài từ 40-60 ngày. Hoạt động chủ yếu ở độ sâu từ 5-30 cm. Độ pH đất không ảnh hưởng nhiều đến tuyến trùng. Độ ẩm thích hợp là 60% cao hơn hay thấp hơn đều ảnh hưởng lớn đến Tuyến Trùng. Vì thế vào mùa khô hay những tháng mưa dầm mật độ Tuyến Trùng giảm rõ rệt. Nhiệt độ có ảnh lớn đến Tuyến Trùng, 50-60oC trong 30’- 1h hoặc từ 30 – 40 Oc trong nhiều ngày Tuyến trùng sẽ chết.
Con cái đẻ hàng loạt trứng trong túi gelatin do chúng tự tiết ra trong trong quá trình sinh sản, để bảo vệ trứng khỏi yếu tố bất lợi bên ngoài, túi trứng nằm ngoài nốt sần, đôi khi nằm trong nốt sần (bứơu rễ), túi trứng tồn tại 1 năm nếu gặp điều kiện thuận lợi, bên trong chứa từ 1 đến 2 ngàn trứng, khi tiếp xúc với axit yếu của rễ cây chúng nở ra 200-600 Tuyến Trùng tuổi 1 và chui ra thành Tuyến Trùng tuổi 2, từ tuổi 2 chúng bắt đầu hình thành kim chích và xâm nhập vào nốt sần hay rễ mới. Khi sinh dưỡng chúng tiết ra men tiêu hóa làm cho quá trình sinh lý, hóa của mô rễ thay đổi, hình thành tế bào khổng lồ, vùng dinh dưỡng của Tuyến Trùng gồm 5-6 tế bào khổng lồ. Từ tuổi 2 đến tuổi 3 cũng là giai đoạn biến đổi quan trọng phân giới tính của Tuyến Trùng, con cái phát triển chiều ngang và thành hình bầu dục hay hình giọt nước, con đực phát triển chiều dài sau đó đi ra ngoài chứ không nằm trong mô rễ .
Tuyến trùng có mặt ở rất nhiều nơi xâm hại trên nhiều loại cây trồng đặc biệt trong đó có cây Hồ tiêu là loại cây mang lại nhiều giá trị kinh tế cao nó làm ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng và phát triển của Hồ tiêu .Tuyến trùng sâm nhập vào rễ tiêu,là phá hủy hoàn toàn bộ rễ từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho các loại nấm bệnh gây hại như nấm Phytopthora sp. Fusarium sp. Pythium sp…, gây bệnh cho cây Tiêu, làm cho cây tiêu bị chết nhanh, chết chậm.chúng không chỉ xâm nhập ở những cây bị vàng, mà ngay cả những cây đang còn xanh tốt, nhưng đang trong giai đoạn đầu, chức năng của rễ chưa bị ảnh hưởng nhiều. Còn những cây bị vàng lá, rụng lá, lá nhỏ, quăn queo, khuyết tật…là do bệnh phát triển ở giai đoạn cuối.
BIỆN PHÁP PHÒNG TRỪ
Trước khi trồng mới , bà con nên tiến hành cày sâu xới kỹ phơi đất, lợi dụng nhiệt độ và tia tử ngoại của mặt trời tiêu diệt Tuyến Trùng tồn tại trong đất, dùng các loại thuốc trừ sâu như apashuang 10h, afudan 3g,5g hoặc các loại chế phẩm Nema…
Đối với vườn cà phê kiết thiết cơ bản trồng lại.
Cần kiểm tra đất cũ kỹ càng, không nên sót các tàn dư thực vật của các cây bị nấm bệnh, nhặt sạch các rễ cũ còn sót lại trong vườn.
Tiến hành cải tạo đất và luân canh các loại cây trồng khác từ 2- 3 năm để loại trừ khả năng lây lan của tuyến trùng.
Tiến hành xử lý hố trồng trước khi trồng cây con bằng cách:Đốt hố, Trộn 1kg vôi/hố rồi trộn vào đất, bón thêm phân chuồng để tăng độ hữu cơ cho đất.
Rải thuốc trị tuyến trùng như Mocap 10G (50g/gốc), Vimoca 20 ND ( 0.3 %, 2 lít dung dịch/gốc), Marshal 5G (50g/gốc), Oncol 20EC (0,3 %, 2 lít dung dịch/gốc)
Đối với vườn cà phê kinh doanh.
Tạo độ ẩm không khí và ánh sáng thích hợp cho vườn cà phê bằng cách trồng xen các cây che bóng, đai rừng chắn gió tạo năng suất ổn định cho vườn cà.
Bón phân đầy đủ và hợp lý các loại phân hóa học, tăng cường bón thêm phân hữu cơ, phân chuồng hay các chế phẩm sinh học để cải tạo đất.
Hạn chế xới xáo và vét bồn trong những vườn cây đã từng bị bệnh.
Những vườn cây đã bị bệnh không nên áp dụng biện pháp tưới tràn bởi nó sẽ lây lan sang các vườn cây không bị bênh.
Chú ý các biện pháp kỹ thuật, chọn giống ngay từ khâu gieo trồng. Tạo điều kiện sinh trưởng tốt nhất cho cây cà phê để chống chịu bệnh. Thường xuyên thăm vườn và chú ý đến những cây bị vàng lá, nếu không phải do thiếu đạ thì cần đào hố và xử lý ngay những cây bị bệnh. Xử dụng các loại thuốc hóa học như ở hố cà phê kiến thiết cơ bản để loại bỏ dấu hiệu của bệnh.
Đối với những cây cà phê mọc xunh quanh vùng cây bị bệnh cần sử dụng các loại thuốc hóa học như Viben C50 BTN, Bendazol 50WP (0,5%, 5 lít dung dịch/gốc) tưới 2 lần cho cây, mỗi lần cách nhau 15 ngày. Nên tưới nước trong mùa mưa.
Dùng thuốc đổ gốc Tervigo 020SC với nồng độ 3-5ml pha trong 3-5 lít nước tưới trên hố, lần thứ nhất cách lần thứ 2 khoảng 30 ngày. Sử dụng Til asia supper 450EC để phun trên cây, pha 9 lit/1 bình 16 lít hoặc 1 chai pha vào 1 phuy 200 lít nước ( 400 – 480 lít/ha ) phun lặp lại sau 7 ngày. Sử dụng Anvil 5SC để phun trên cây, ( 0,08-0,3% hay 1ml-3ml/lít nước)
Các loại cây có tính kháng Tuyến Trùng
-Hạt cây củ đậu, rễ cây ruốc cá, hạt và lá cây sầu đâu rừng, cây bông cúc vạn thọ, hạt cây thầu dầu…. , có tác dụng gây ngộ độc diệt và xua đuổi TT. Hiện nay anh Cảnh ở Gia Lai đang nghiên cứu và thử nghiệm dùng chế phẩm từ tỏi để diệt TT, nếu thành công thì đây sẽ là giải pháp hữu ích cho chúng ta.
-Cây Neem: Hầu hết các sản phẩm từ cây neem đều có khả năng diệt TT, trong đó bánh dầu neem vừa diệt TT, kiến, mối trong đất, mà còn là nguồn phân hữu cơ rất tốt có chứa :N 5,5-7%, P 0,7-1,2%, K 1,2-1,5% …
Vi sinh vật, nấm đối kháng
Tuyến trùng ký sinh thực vật cũng bị tấn công bằng nhiều thiên địch tồn tại trong đất như virus, vi khuẩn, nấm, ve bét, côn trùng và tuyến trùng ăn thịt.
– Psedomonas có khả năng đối kháng với một số loài TT ký sinh.
– Trichoderma harzianum (T-12), trichoderma koningii (T-8). Có tác dụng làm giảm sự sinh sản trứng của TT. Trichoderma.spp nói chung có tác dụng phòng trừ TT như tiết kháng sinh, cạnh tranh dinh dưỡng, chỗ ở …., hạn chế được TT. Vì thế cần bón nhiều phân chuồng hoai mục, bổ sung Trichoderma hay Psedomonas thường xuyên. Sẽ giảm được khoảng 30% TT.
– NEMA Săn Tuyến Trùng : Là sản phẩm được phối hợp 5 chủng vi nấm. Các chủng vi nấm trong sản phẩm NEMA hoạt động bằng cách, mọc các sợi tơ nấm dài và sâu xuống đất, đồng thời hình thành những vòng tròn bẫy tại các vòng tròn có chất bắt dính. Và cứ thế nó hình thành 1 mạng lưới giống như mạng nhện dầy đặc trong đất. Khi TT xuất hiện và bò ngang qua theo hình zích zắc ( bò như rắn) và khi nó bị vướng phải 1 trong những vòng tròn bẫy thì TT không thoát ra được, làm nó bị chết trong trạng thái chết đói và đồng thời dinh dưỡng trong tuyến trùng cũng là thứ dinh dưỡng mà nấm săn mồi cần thiết và vì thế tuyến trùng sẽ bị hút hết dinh dưỡng khi nó bắt đầu suy yếu và nấm NEMA có cơ hội phát triển mạnh hơn. Tác dụng chính của 5 chủng trong sản phẩm NEMA là chuyên săn mồi, mỗi chủng được huấn luyện và thích nghi ở 1 điều kiện khác nhau. Nên ở bất kỳ thời tiết nào vẫn đảm bảo NEMA hoạt động tốt. NEMA Săn bắt TT không gây hại bộ rễ, nó sẽ bảo vệ được sự phát triển tự nhiên của bộ rễ và làm cho rễ phát triển dài hơn, sâu hơn. Độ pH phù hợp ở từ 4-7 là được, nếu quá cao hay quá thấp, nấm sẽ phát triển không được tốt, có khả năng bị ức chế cho đến khi pH thích hợp mới phát triển ở lại
Bệnh rễ do tuyến trùng là một trong những loại bệnh hại đặc biệt nghiêm trọng ảnh hưởng đến năng suất của vườn cây, để đảm bảo được năng suất của vườn trồng kính mong bà con chú trọng trong việc quan sát vườn cây và lưu ý các dấu hiệu của bệnh để phát hiện kịp thời và điều trị nhanh chóng trước khi bệnh lây lan rộng.
Lưu ý: Các phương pháp phòng trừ tuyến trùng chỉ mang tính chất hạn chế và ngay cả các loại thuốc hóa học cực độc được sử dụng, thì việc diệt tuyến trùng cũng không thể triệt để được. Nên chúng ta cần phải biết chấp nhận sống chung với tuyến trùng và khống chế chống bùng phát.
Tổng Hợp bới Gocnongnghiep.com cám ơn Đỗ Trường Sơn ở xã Sơn Thọ,huyện Bù Đăng,tỉnh Bình Phước và các thông tin chia sẻ khác. Chúc bà con Nhà Nông thành công!!!
