Biện pháp phòng trừ bênh rệp trên cây cà phê

Sâu hại cũng là một trong những vấn đề quan tâm hàng đầu trong khi trồng cà phê. Các loại rệp thường chích hút các bộ phận khí sinh của cây, các phần non của cây như lá non, chồi non, quả non.

Rệp tấn công và làm các bộ phận kém phát triển, khiến cho cây ngừng sinh trưởng, quả bị vàng và khi bị ảnh hưởng nghiêm trọng sẽ khiến cây bị rụng quả hàng loạt ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất cây trồng. Để giúp bà con hiểu rõ về tác hại cũng như tập tính sinh hoạt của các loại rệp hại này để đưa ra các biện pháp phòng trừ tối ưu nhất trong bài viết dưới đây.

Đặc điểm hình thái
Rệp trưởng thành có hình bầu dục trên mình có nhiều sợi sáp dài trắng xốp. Trưởng thành đực mình thon dài, có cánh không có sáp, mắt to đen, râu và chân có nhiều lông ngắn. Trứng bầu dục dính với nhau thành ổ tròn, bên ngoài có lông tơ bao phủ. Rệp non mới nở màu hồng. Chưa có sáp bên mình, chân khá phát triển.

Có hai loại rệp hại thân, lá, quả chính trên cây cà phê là loài rệp xanh và rệp sáp.

Vòng đời của rệp vẩy xanh thường từ 42 đến 57 ngày. Rệp thường xuất hiện quanh năm.

Vòng đời của rệp sáp thường khoảng 30 ngày. Một con trưởng thành thường đẻ 500 trứng. Giai đoạn từ trứng đến sâu non thường từ 5 đến 7 ngày. Rệp sáp thường xuất hiện khi cây ra hoa cho đến hết mùa thu hoạch.

Tập tính sinh hoạt

Rệp thường xuất hiện ở trên quả và rễ cây cà phê, chúng chích hút nhựa làm cho quả khô và rụng. Rệp sáp gây hại quanh năm, nhưng thường xuất hiện nhiều nhất trong mùa khô hanh đặc biệt là thời gian có các giai đoạn mưa nắng xen kẽ nhau. Rệp sáp đẻ trứng vào mùa mưa ở các kẽ lá, nụ hoặc chùm quả non. Rệp non sau khi nở, nhanh chóng tìm nơi sinh sống cố định. Số lượng rệp giảm hẳn giữa mùa mưa do mưa nhiều, ẩm độ không khí quá cao. Rệp sáp thường sống tập trung, gây hại ở nhiều bộ phận của cây cà phê như: kẽ lá, chồi non, cuống của chùm hoa, chùm quả, gốc cây… để hút nhựa, nếu không có biện pháp phòng trừ hữu hiệu sẽ làm cây kém phát triển, rụng lá, giảm năng suất, sản lượng, thậm chí chết cây.

Đa số các loài rệp trưởng thành đều không di chuyển được (trừ loại rệp sáp hai đuôi có thể nhảy), rệp con có thể di chuyển nhưng không xa. Chúng chỉ cố định một chỗ và tạo ra các dịch tiết. Dịch tiết này là môi trường thuận lợi cho nấm muội đen phát triển khiến cây bị bao phủ bởi lớp sáp. Dịch tiết của rệp cũng là thức ăn của kiến.

Rệp thường gây hại trong các tháng mùa khô và đầu mùa mưa ( từ tháng 1 đến tháng 6) đặc biệt là thời gian có các giai đoạn nắng mưa xen kẽ nhau.

Biện pháp phòng trừ

Biện pháp sinh học

• Chú ý làm sạch cỏ dại, vệ sinh đồng ruộng thường xuyên để hạn chế sự phát triển của kiến. Bà con nên tỉa cành tạo sự thông thoáng cho vườn cây. Đồng thời, ngoài cắt bỏ những cành bệnh nặng, sát đất đem đi tiêu hủy tránh bệnh lây lan, phát sinh thì việc dọn sạch cỏ, rác xung quanh gốc cà phê để kiến khỏi trú ngụ mang mầm bệnh đi những cây khác cũng rất cần thiết.
  Vào mùa khô tưới nước đầy đủ cho cây, những chỗ bị rệp nhiều nên cho vòi nước phun thẳng vào, rửa trôi bớt rệp, tạo độ ẩm trên cây giảm mật số rệp. Ngoài ra, bà con cũng cần thường xuyên thăm vườn kịp thời phát hiện bệnh rệp sáp. Nếu rệp xuất hiện dù mật độ ít, bà con cũng phải diệt trừ ngay, vì rệp sinh sản rất nhanh.
• Biện pháp phòng trừ tốt nhất đối với các loại rệp chính là sử dụng các loại nấm ký sinh và thiên địch bằng cách tạo điều kiện sinh tồn cho các loài ong ký sinh, bọ ăn thịt như bọ rùa, bướm, ruồi… để chúng loại trừ ngay sự phát triển của trứng và rệp. Nếu bệnh bùng phát mạnh thì mới sử dụng thuốc hóa học.

Biện pháp hóa học

• Đối với các loại rệp sáp hại quả nên sử dụng thuốc hóa học sớm khí bệnh phát triển, sau khi cắt cành cần phun. Chú ý sử dụng luôn phiên các loại thuốc
  – Suprathion hay supracid (0,2- 0,3 %), phun 1 – 2 lần mỗi lần cách nhau từ 7 đến 10 ngày.
  – Nitox 30EC (Dimethoate 27%+Cypermethrin 3%) sử dụng ở nồng độ 0,2% – 0,25% (20 – 25ml thuốc+10 lít nước) phun ướt đều toàn cây khi rệp mới xuất hiện
  – Nibas (Fenobucarb 50%) sử dụng ở nồng độ 0,25% – 0,3%(25 – 30ml thuốc
  + 10 lít nước) phun ướt đều toàn cây khi rệp mới xuất hiện.
  – Bini 58 (Dimethoate 40%) sử dụng ở nồng độ 0,2% – 0,3%(20 – 30ml thuốc + 10 lít nước) phun ướt đều toàn cây khi rệp mới xuất hiện.
  – Bonus 40EC (Chlorpyrifos Ethyl 40%): Lượng dùng 1 – 1,5lít thuốc/ha; lượng nước thuốc phun: 600 – 1000lít/ha; cách pha: Pha 30 – 40ml thuốc/bình 16lít nước, phun ướt đẫm tán lá khi rệp sáp chớm xuất hiện.
• Đối với rệp sáp trên lá và chùm quả: Bà con nên dùng các loại thuốc đặc trị sau đây để phun ướt đều trên cây, phun 2 lần cách nhau 7-10 ngày để diệt tiếp lứa non mới nở như Oncol 20EC, Nurelle D25/2,5EC (25-30ml/bình 8 lít), Cori 23EC (20ml/bình 8 lít), Mospilan 3EC 15ml/bình 8 lít), Elsan 50EC (30ml/bình 8 lít), Applaud 10WP 920-30ml/bình 8lits) hoặc Applaud 25EC (8-12ml/bình 8 lít) và dầu khoáng Citrole 96,3EC (40ml/bình 8 lít).

  Với rệp sáp hại rễ: Bà con nên dùng Fipronil (Supergen 800 WG); Thiamethoxam (Fortaras 25 WG); Phenthoate (Elsan 50EC); Oncol 20EC theo hướng dẫn tưới vào vùng rễ ở gốc. Bên cạnh đó, còn có hoạt chất Chlorpyrifos Ethyl: có tác dụng tiếp xúc, vị độc và xông hơi; hoạt chất Bufroferin là thuốc sinh học, tác dụng ức chế sự lột xác của nhóm rầy rệp, mất khả năng sinh sản và trứng không nở được.

• Khi phun thuốc cần chú ý phun vào những nơi rệp ẩn nấp nhiều như ở dưới lá, bên trong cuống quả và nên phun vào thời kì trứng vừa nở, sâu non còn yếu thì tác dụng thuốc sẽ cao hơn. Nếu rệp đã có lớp sáp bảo vệ thì thuốc khó thấm sâu vào rệp và dòng rệp rất dễ kháng thuốc.
• Rệp sáp hại thân, lá và quả khiến quả bị rụng nhiều và ảnh hưởng trực tiếp đến sinh trưởng và phát triển của cây cà phê nên bà con cần chú ý thăm vườn thường xuyên để phòng trừ kịp thời. Mặt khác, dùng xà phòng trừ sâu là sản phẩm có bán trên thị trường hiện nay, nhưng bà con cũng có thể tự làm bằng cách sử dụng chất xà phòng rửa chén nhưng không dùng xà phòng có tẩm dầu thơm và chất phụ gia có thể ảnh hưởng cây.

Theo Eakmat